The Hanuman Chalisa is a revered Hindu devotional hymn dedicated to Lord Hanuman, composed by the saint-poet Tulsidas in the Awadhi language. It consists of 40 verses (hence the term “Chalisa,” which means “forty” in Hindi), excluding the couplets at the beginning and end.
The Hanuman Chalisa begins with two introductory couplets (dohas), followed by the forty verses (chopais), and concludes with a final doha. The verses praise the virtues, strength, and exploits of Lord Hanuman, and seek his blessings and protection.
Devotees typically recite the Hanuman Chalisa on Tuesdays and Saturdays, days traditionally associated with Lord Hanuman. It can be recited individually or in groups, often in temples dedicated to Hanuman. The Hanuman Chalisa remains one of the most popular and powerful hymns in Hindu devotion, celebrated for its lyrical beauty and spiritual potency.
॥ श्री हनुमान चालीसा ॥
॥ दोहा ॥
श्रीगुरु चरन सरोज रज निज मनु मुकुरु सुधारि ।
बरनउँ रघुबर बिमल जसु जो दायकु फल चारि ॥
बुद्धिहीन तनु जानिके, सुमिरौं पवन कुमार ।
बल बुधि विद्या देहु मोहि, हरहु कलेश विकार ॥
॥ चौपाई ॥
जय हनुमान ज्ञान गुन सागर ।
जय कपीस तिहुँ लोक उजागर॥१॥
राम दूत अतुलित बल धामा ।
अंजनि पुत्र पवनसुत नामा॥२॥
महाबीर बिक्रम बजरंगी ।
कुमति निवार सुमति के संगी॥३॥
कंचन बरन बिराज सुबेसा ।
कानन कुंडल कुँचित केसा॥४॥
हाथ बज्र अरु ध्वजा बिराजे ।
काँधे मूँज जनेऊ साजे॥५॥
शंकर सुवन केसरी नंदन ।
तेज प्रताप महा जगवंदन॥६॥
विद्यावान गुनी अति चातुर ।
राम काज करिबे को आतुर॥७॥
प्रभु चरित्र सुनिबे को रसिया ।
राम लखन सीता मनबसिया॥८॥
सूक्ष्म रूप धरि सियहि दिखावा ।
विकट रूप धरि लंक जरावा॥९॥
भीम रूप धरि असुर सँहारे ।
रामचंद्र के काज सवाँरे॥१०॥
लाय सजीवन लखन जियाए ।
श्री रघुबीर हरषि उर लाए॥११॥
रघुपति कीन्ही बहुत बड़ाई ।
तुम मम प्रिय भरत-हि सम भाई॥१२॥
सहस बदन तुम्हरो जस गावै ।
अस कहि श्रीपति कंठ लगावै॥१३॥
सनकादिक ब्रह्मादि मुनीसा ।
नारद सारद सहित अहीसा॥१४॥
जम कुबेर दिगपाल जहाँ ते ।
कवि कोविद कहि सके कहाँ ते॥१५॥
तुम उपकार सुग्रीवहि कीन्हा ।
राम मिलाय राज पद दीन्हा॥१६॥
तुम्हरो मंत्र बिभीषण माना ।
लंकेश्वर भये सब जग जाना॥१७॥
जुग सहस्त्र जोजन पर भानू ।
लिल्यो ताहि मधुर फ़ल जानू॥१८॥
प्रभु मुद्रिका मेलि मुख माही ।
जलधि लाँघि गए अचरज नाही॥१९॥
दुर्गम काज जगत के जेते ।
सुगम अनुग्रह तुम्हरे तेते॥२०॥
राम दुआरे तुम रखवारे होत ।
ना आज्ञा बिनु पैसारे॥२१॥
सब सुख लहैं तुम्हारी सरना ।
तुम रक्षक काहु को डरना॥२२॥
आपन तेज सम्हारो आपै ।
तीनों लोक हाँक तै कापै॥२३॥
भूत पिशाच निकट नहि आवै ।
महावीर जब नाम सुनावै॥२४॥
नासै रोग हरे सब पीरा ।
जपत निरंतर हनुमत बीरा॥२५॥
संकट तै हनुमान छुडावै ।
मन क्रम वचन ध्यान जो लावै॥२६॥
सब पर राम तपस्वी राजा ।
तिनके काज सकल तुम साजा॥२७॥
और मनोरथ जो कोई लावै ।
सोई अमित जीवन फल पावै॥२८॥
चारों जुग परताप तुम्हारा ।
है परसिद्ध जगत उजियारा॥२९॥
साधु संत के तुम रखवारे ।
असुर निकंदन राम दुलारे॥३०॥
अष्ट सिद्धि नौ निधि के दाता ।
अस बर दीन जानकी माता॥३१॥
राम रसायन तुम्हरे पासा ।
सदा रहो रघुपति के दासा॥३२॥
तुम्हरे भजन राम को पावै ।
जनम जनम के दुख बिसरावै॥३३॥
अंतकाल रघुवरपुर जाई ।
जहाँ जन्म हरिभक्त कहाई॥३४॥
और देवता चित्त ना धरई ।
हनुमत सेई सर्व सुख करई॥३५॥
संकट कटै मिटै सब पीरा ।
जो सुमिरै हनुमत बलबीरा॥३६॥
जै जै जै हनुमान गुसाईँ ।
कृपा करहु गुरु देव की नाई॥३७॥
जो सत बार पाठ कर कोई ।
छूटहि बंदि महा सुख होई॥३८॥
जो यह पढ़े हनुमान चालीसा ।
होय सिद्ध साखी गौरीसा॥३९॥
तुलसीदास सदा हरि चेरा ।
कीजै नाथ हृदय मह डेरा॥४०॥
॥ दोहा ॥
पवन तनय संकट हरन, मंगल मूरति रूप।
राम लखन सीता सहित, हृदय बसहु सुर भूप॥
॥ શ્રી હનુમાન ચાલીસા ॥
॥દોહા॥
શ્રીગુરુ ચરણ સરોજ રજ નિજ મનુ મુકુરુ સુધારિ ।
બરનઊઁ રઘુબર બિમલ જસુ જો દાયકુ ફલ ચારિ ॥
બુદ્ધિહીન તનુ જાનિકે સુમિરૌં પવનકુમાર ।
બલ બુદ્ધિ વિદ્યા દેહુ મોહિં હરહુ કલેસ વિકાર ॥
ચૌપાઈ
જય હનુમાન જ્ઞાન ગુન સાગર ।
જય કપીસ તિહુઁ લોક ઉજાગર ॥૧॥
રામ દૂત અતુલિત બલ ધામા ।
અંજનિપુત્ર પવનસુત નામા ॥૨॥
મહાવીર વિક્રમ બજરંગી ।
કુમતિ નિવાર સુમતિ કે સંગી ॥૩॥
કંચન બરન બિરાજ સુબેસા ।
કાનન કુંડલ કુંચિત કેસા ॥ ૪॥
હાથ વજ્ર ઔર ધ્વજા બિરાજૈ ।
કાઁધે મૂઁજ જનેઊ સાજૈ ॥૫॥
શંકર સુવન કેસરીનંદન ।
તેજ પ્રતાપ મહા જગ વંદન ॥૬॥
વિદ્યાવાન ગુણી અતિ ચાતુર ।
રામ કાજ કરિબે કો આતુર ॥૭॥
પ્રભુ ચરિત્ર સુનિબે કો રસિયા ।
રામ લખન સીતા મન બસિયા ॥ ૮॥
સૂક્ષ્મ રૂપ ધરિ સિયહિં દિખાવા ।
બિકટ રૂપ ધરિ લંક જરાવા ॥ ૯॥
ભીમ રૂપ ધરિ અસુર સઁહારે ।
રામચંદ્ર કે કાજ સઁવારે ॥ ૧૦॥
લાય સજીવન લખન જિયાયે ।
શ્રીરઘુબીર હરષિ ઉર લાયે ॥૧૧॥
રઘુપતિ કીન્હી બહુત બડાયી ।
તુમ મમ પ્રિય ભરતહિ સમ ભાઈ ॥૧૨॥
સહસ્ત્ર બદન તુમ્હરો જસ ગાવૈં ।
અસ કહિ શ્રીપતિ કંઠ લગાવૈં ॥ ૧૩॥
સનકાદિક બ્રહ્માદિ મુનીસા ।
નારદ શારદ સહિત અહીસા ॥૧૪॥
યમ કુબેર દિગપાલ જહાઁ તે ।
કબિ કોબિદ કહિ સકે કહાઁ તે ॥૧૫॥
તુમ ઉપકાર સુગ્રીવહિં કીન્હા ।
રામ મિલાય રાજ પદ દીન્હા ॥૧૬॥
તુમ્હરો મંત્ર બિભીષન માના ।
લંકેશ્વર ભએ સબ જગ જાના ॥૧૭॥
જુગ સહસ્ર જોજન પર ભાનૂ ।
લીલ્યો તાહિ મધુર ફલ જાનૂ ॥૧૮॥
પ્રભુ મુદ્રિકા મેલિ મુખ માહીં ।
જલધિ લાઁઘિ ગયે અચરજ નાહીં ॥૧૯॥
દુર્ગમ કાજ જગત કે જેતે ।
સુગમ અનુગ્રહ તુમ્હરે તેતે ॥૨૦॥
રામ દુઆરે તુમ રખવારે ।
હોત ન આજ્ઞા બિનુ પૈસારે ॥ ૨૧॥
સબ સુખ લહૈ તુમ્હારી સરના ।
તુમ રક્ષક કાહૂ કો ડરના ॥૨૨॥
આપન તેજ સંહારો આપૈ ।
તીનોં લોક હાઁક તેં કાઁપૈ ॥૨૩॥
ભૂત પિશાચ નિકટ નહિં આવૈ ।
મહાવીર જબ નામ સુનાવૈ ॥૨૪॥
નાસૈ રોગ હરૈ સબ પીરા ।
જપત નિરંતર હનુમત બીરા ॥૨૫॥
સંકટ તેં હનુમાન છુડાવૈ ।
મન ક્રમ બચન ધ્યાન જો લાવૈ ॥૨૬॥
સબ પર રામ તપસ્વી રાજા ।
તિન કે કાજ સકલ તુમ સાજા ॥૨૭॥
ઔર મનોરથ જો કોઈ લાવૈ ।
સોઈ અમિત જીવન ફલ પાવૈ ॥૨૮॥
ચારોં જુગ પરતાપ તુમ્હારા ।
હૈ પરસિદ્ધ જગત ઉજિયારા ॥૨૯॥
સાધુ સંત કે તુમ રખવારે ।
અસુર નિકંદન રામ દુલારે ॥૩૦॥
અષ્ટ સિદ્ધિ નૌ નિધિ કે દાતા ।
અસ બર દીન જાનકી માતા ॥૩૧॥
રામ રસાયન તુમ્હરે પાસા ।
સદા રહો રઘુપતિ કે દાસા ॥૩૨॥
તુમ્હરે ભજન રામ કો પાવૈ ।
જનમ જનમ કે દુખ બિસરાવૈ ॥૩૩॥
અંત કાલ રઘુબર પુર જાઈ ।
જહાઁ જન્મ હરિભક્ત કહાઈ ॥૩૪॥
ઔર દેવતા ચિત્ત ન ધરઈ ।
હનુમત સેઈ સર્બ સુખ કરઈ ॥૩૫॥
સંકટ કટૈ મિટૈ સબ પીરા ॥
જો સુમિરૈ હનુમત બલબીરા ॥૩૬॥
જૈ જૈ જૈ હનુમાન ગોસાઈં ।
કૃપા કરહુ ગુરુ દેવ કી નાઈં ॥૩૭॥
જો સત બાર પાઠ કર કોઈ ।
છૂટહિ બંદિ મહા સુખ હોઈ ॥૩૮॥
જો યહ પડૈ હનુમાન ચલીસા ।
હોય સિદ્ધિ સાખી ગૌરીસા ॥૩૯॥
તુલસીદાસ સદા હરિ ચેરા ।
કીજૈ નાથ હૃદય મહઁ ડેરા ॥૪૦॥
|| દોહા ||
પવનતનય સંકટ હરન મંગલ મૂરતિ રૂપ ।
રામ લખન સીતા સહિત હૃદય બસહુ સુર ભૂપ ॥
॥ Shree Hanuman Chalisa ॥
॥ Doha ॥
Shree Guru Charan Saroj Raj, Nij Manu Mukuru Sudhaari.
Barnau Raghubar Bimal Jasu, Jo Daayaku Phal Chaari.
Buddhiheen Tanu Jaanike, Sumirau Pavan-Kumaar।.
Bal Buddhi Vidya Dehu Mohi, Harahu Kalesh Vikaar.
॥ Chaupai ॥
Jai Hanuman Gyaan Gun Sagar,
Jai Kapeesh Teehun Lok Ujaagar ॥ 1 ॥
Ram Doot Atulit Bal Dhaamaa,
Anjani-Putra Pavansut Naamaa ॥ 2 ॥
Mahaavir Vikram Bajrangi,
Kumati Nivaar Sumati Ke Sangi ॥ 3 ॥
Kanchan Baran Biraaj Subesa,
Kaanan Kundal Kunchit Kesa ॥ 4 ॥
Haath Vajra Aur Dhwaja Biraaje,
Kaandhe Moonj Janeu Saaje ॥ 5 ॥
Shankar Suvan Kesari-nandan,
Tej Prataap Maha Jag Vandan ॥ 6 ॥
Vidyavaan Guni Ati Chaatur,
Ram Kaaj Karibe Ko Aatur ॥ 7 ॥
Prabhu Charitra Sunibe Ko Rasiya,
Ram Lakhan Sita Man Basiya ॥ 8 ॥
Sukshma Roop Dhari Siyahin Dikhawa,
Bikat Roop Dhari Lank Jaraawa ॥ 9 ॥
Bheem Roop Dhari Asur Sanhaare,
Ram Chandra Ke Kaaj Sanwaare ॥ 10 ॥
Laaye Sajivan Lakhan Jiyaaye,
Shree Raghubeer Harashi Ur Laaye ॥ 11 ॥
Raghupati Keenhi Bahut Badhaai,
Tum Mum Priya Bharat Hi Sam Bhai॥ 12 ॥
Sahastra Badan Tumhaaro Jas Gaavein,
As Kahi Shripati Kanth Lagaavein ॥ 13 ॥
Sankaadik Brahmadi Munisa,
Narad Shaarad Sahit Ahisaa ॥ 14 ॥
Yam Kuber Digpaal Jahaan Te,
Kabi Kobid Kahi Sake Kahaan Te ॥ 15 ॥
Tum Upkaar Sugreevahin Kinhaa,
Ram Milaaye Raajpad Dinha ॥ 16 ॥
Tumharo Mantra Vibhishan Maana,
Lankeshwar Bhaye Sab Jag Jaanaa॥ 17 ॥
Jug Sahastra Jojan Par Bhaanu,
Lilyo Taahi Madhur Phal Jaanu ॥ 18 ॥
Prabhu Mudrikaa Meli Mukh Maahi,
Jaldhi Laanghi Gaye Achraj Naahi ॥ 19 ॥
Durgam Kaaj Jagat Ke Jete,
Sugam Anugraha Tumhare Tete ॥ 20 ॥
Ram Dooare Tum Rakhwaare,
Ho-ta Na Aagnya Bin Paisaare ॥ 21 ॥
Sab Sukh Lahai Tumhari Sharnaa,
Tum Rakhshak Kaahu Ko Darna ॥ 22 ॥
Aapan Tej Samhaaro Aape,
Teen ho Lok Haank Te Kaanpen.॥ 23 ॥
Bhoot Pishaach Nikat Nahi Aave,
Mahaavir Jab Naam Sunaave ॥ 24 ॥
Naase Rog Hare Sab Peeraa,
Japat Nirantar Hanumat Beeraa ॥ 25 ॥
Sankat Te Hanuman Chhoodave,
Man Karma Bachan Dhyaan Jo Laave ॥ 26 ॥
Sab Par Ram Tapasvi Raja,
Tin Ke Kaaj Sakal Tum Saajaa ॥ 27 ॥
Aur Manorath Jo Koi Laave,
Soi Amit Jivan Phal Paave ॥ 28 ॥
Chaaro Jug Partaap Tumhara,
Hai Parsiddh Jagat Ujiyaaraa ॥ 29 ॥
Saadhu Sant Ke Tum Rakhwaare,
Asur Nikandan Ram Dulaare ॥ 30 ॥
Asht Siddhi Nau Nidhi Ke Daata,
As bar Deen Jaanki Maata ॥ 31 ॥
Ram Rasaayan Tumhre Paasa,
Sadaa Raho Raghupati Ke Daasa ॥ 32 ॥
Tumhare Bhajan Ram Ko Paave,
Janam Janam Ke Dukh Bisraave ॥ 33 ॥
Ant-kaal Raghubar Pur Jaayee,
Jahaan Janma Hari-Bhakt Kahayee ॥ 34 ॥
Aur Devta Chitt Na Dharayi,
Hanumat Sei Sarva Sukh Karayi ॥ 35 ॥
Sankat Kate Mite Sab Peera,
Jo Sumirai Hanumat Balbiraa ॥ 36 ॥
Jai Jai Jai Hanuman Gosaai,
Krupaa Karo Gurudev Ki Naai ॥ 37 ॥
Jo Sat Baar Paath Kar Koi,
Chhoot-a-hin Bandi Maha sukh Hoyi ॥ 38 ॥
Jo Yeh Padhe Hanuman Chalisa,
Hoye Siddhi Saakhi Gaurisa ॥ 39 ॥
Tulsidas Sada Hari-chera,
Kije Naath Hridaya Mahn Dera ॥ 40 ॥
॥ Doha ॥
Pavantanaye Sankat Haran, Mangal Moorti Roop.
Ram Lakhan Sita Sahit, Hridaya Basahu Soor Bhoop.