Dakshinamurthy Stotra : Authored by Adiguru Shankaracharya, this is a stotra praising Lord Dakshinamurthy, a form of Lord Shiv facing in the south direction. This is the prayer describing the glory of atman, the self. This form of Shiv embodies the ultimate guru, imparting wisdom and knowledge in silence.
The Dakshinamurthy Stotra is a revered Sanskrit hymn composed by the great sage Adi Shankaracharya. It extols Lord Dakshinamurthy, an aspect of Lord Shiv depicted as the supreme teacher. The stotra is a significant text in the Advait Vedanta tradition, highlighting the importance of the guru in attaining self-realization and enlightenment.
The stotra consists of eight shlokas (verses) that describe the nature of Lord Dakshinamurthy, who is the embodiment of knowledge and enlightenment. Each verse elucidates different aspects of the divine teacher:
- Verse 1: Glorifies the teacher who imparts wisdom silently, removing ignorance.
- Verse 2: Describes the state of the mind purified by the knowledge imparted by the guru.
- Verse 3: Praises the guru who reveals the truth beyond duality.
- Verse 4: Emphasizes the importance of realizing the eternal truth to overcome the limitations of time.
- Verse 5: Acknowledges the guru’s role in guiding one through the complexities of life and scriptures.
- Verse 6: Highlights the guru’s ability to understand and teach the higher truths beyond sensory perceptions.
- Verse 7: Appeals to the guru for liberation from ignorance and delusion.
- Verse 8: Concludes by honoring the guru as the universal self and ultimate guide.
The Dakshinamurthy Stotra is often recited by students and spiritual seekers to seek blessings for wisdom and enlightenment from the divine teacher, Dakshinamurthy.
दक्षिणामूर्ति स्तोत्रम्
ध्यानं
मौनव्याख्या प्रकटित परब्रह्मतत्त्वं युवानं
वर्षिष्ठांते वसद् ऋषिगणैः आवृतं ब्रह्मनिष्ठैः ।
आचार्येन्द्रं करकलित चिन्मुद्रमानंदमूर्तिं
स्वात्मारामं मुदितवदनं दक्षिणामूर्तिमीडे ॥१॥
वटविटपिसमीपेभूमिभागे निषण्णं
सकलमुनिजनानां ज्ञानदातारमारात् ।
त्रिभुवनगुरुमीशं दक्षिणामूर्तिदेवं
जननमरणदुःखच्छेद दक्षं नमामि ॥२॥
चित्रं वटतरोर्मूले वृद्धाः शिष्या गुरुर्युवा ।
गुरोस्तु मौनं व्याख्यानं शिष्यास्तुच्छिन्नसंशयाः ॥३॥
निधये सर्वविद्यानां भिषजे भवरोगिणाम् ।
गुरवे सर्वलोकानां दक्षिणामूर्तये नमः ॥४॥
ॐ नमः प्रणवार्थाय शुद्धज्ञानैकमूर्तये ।
निर्मलाय प्रशान्ताय दक्षिणामूर्तये नमः ॥५॥
चिद्घनाय महेशाय वटमूलनिवासिने ।
सच्चिदानन्दरूपाय दक्षिणामूर्तये नमः ॥६॥
ईश्वरो गुरुरात्मेति मूर्तिभेदविभागिने ।
व्योमवद् व्याप्तदेहाय दक्षिणामूर्तये नमः ॥७॥
स्तोत्रम्
विश्वं दर्पणदृश्यमाननगरीतुल्यं निजान्तर्गतं
पश्यन्नात्मनि मायया बहिरिवोद्भूतं यथा निद्रया ।
यः साक्षात्कुरुते प्रबोधसमये स्वात्मानमेवाद्वयं
तस्मै श्रीगुरुमूर्तये नम इदं श्रीदक्षिणामूर्तये ॥१॥
बीजस्याऽन्तरिवाङ्कुरो जगदिदं प्राङ्गनिर्विकल्पं पुनः
मायाकल्पितदेशकालकलना वैचित्र्यचित्रीकृतम् ।
मायावीव विजृम्भयत्यपि महायोगीव यः स्वेच्छया
तस्मै श्रीगुरुमूर्तये नम इदं श्रीदक्षिणामूर्तये ॥२॥
यस्यैव स्फुरणं सदात्मकमसत्कल्पार्थकं भासते
साक्षात्तत्त्वमसीति वेदवचसा यो बोधयत्याश्रितान् ।
यत्साक्षात्करणाद्भवेन्न पुनरावृत्तिर्भवाम्भोनिधौ
तस्मै श्रीगुरुमूर्तये नम इदं श्रीदक्षिणामूर्तये ॥३॥
नानाच्छिद्रघटोदरस्थितमहादीपप्रभा भास्वरं
ज्ञानं यस्य तु चक्षुरादिकरणद्वारा वहिः स्पन्दते ।
जानामीति तमेव भान्तमनुभात्येतत्समस्तं जगत्
तस्मै श्रीगुरुमूर्तये नम इदं श्रीदक्षिणामूर्तये ॥४॥
देहं प्राणमपीन्द्रियाण्यपि चलां बुद्धिं च शून्यं विदुः
स्त्रीबालान्धजडोपमास्त्वहमिति भ्रान्ता भृशं वादिनः ।
मायाशक्तिविलासकल्पितमहाव्यामोहसंहारिणे
तस्मै श्रीगुरुमूर्तये नम इदं श्रीदक्षिणामूर्तये ॥५॥
राहुग्रस्तदिवाकरेन्दुसदृशो मायासमाच्छादनात्
सन्मात्रः करणोपसंहरणतो योऽभूत्सुषुप्तः पुमान् ।
प्रागस्वाप्समिति प्रबोधसमये यः प्रत्यभिज्ञायते
तस्मै श्रीगुरुमूर्तये नम इदं श्रीदक्षिणामूर्तये ॥६॥
बाल्यादिष्वपि जाग्रदादिषु तथा सर्वास्ववस्थास्वपि
व्यावृत्तास्वनुवर्तमानमहमित्यन्तः स्फुरन्तं सदा ।
स्वात्मानं प्रकटीकरोति भजतां यो मुद्रयाभद्रया
तस्मै श्रीगुरुमूर्तये नम इदं श्रीदक्षिणामूर्तये ॥७॥
विश्वं पश्यति कार्यकारणतया स्वस्वामिसम्बन्धतः
शिष्याचार्यतया तथैव पितृपुत्राद्यात्मना भेदतः ।
स्वप्ने जाग्रति वा य एष पुरुषो मायापरिभ्रामितः
तस्मै श्रीगुरुमूर्तये नम इदं श्रीदक्षिणामूर्तये ॥८॥
भूरम्भांस्यनलोऽनिलोऽम्बरमहर्नाथो हिमांशु पुमान्
इत्याभाति चराचरात्मकमिदं यस्यैव मूर्त्यष्टकम्
नान्यत् किञ्चन विद्यते विमृशतां यस्मात्परस्माद्विभोः
तस्मै श्रीगुरुमूर्तये नम इदं श्रीदक्षिणामूर्तये ॥९॥
सर्वात्मत्वमिति स्फुटीकृतमिदं यस्मादमुष्मिन् स्तवे
तेनास्य श्रवणात्तदर्थमननाद्ध्यानाच्च संकीर्तनात् ।
सर्वात्मत्वमहाविभूतिसहितं स्यादीश्वरत्वं स्वतः
सिद्ध्येत्तत्पुनरष्टधा परिणतं चैश्वर्यमव्याहतम् ॥१०॥
Dakshinamurthi Stotram
Dhyānam
ōṃ maunavyākhyā prakaṭita parabrahmatattvaṃ yuvānaṃ
varṣiṣṭhāntē vasadṛṣigaṇairāvṛtaṃ brahmaniṣṭhaiḥ ।
āchāryēndraṃ karakalita chinmudramānandamūrtiṃ
svātmārāmaṃ muditavadanaṃ dakṣiṇāmūrtimīḍē ॥ 1 ॥
vaṭaviṭapisamīpēbhūmibhāgē niṣaṇṇaṃ
sakalamunijanānāṃ jñānadātāramārāt ।
tribhuvanagurumīśaṃ dakṣiṇāmūrtidēvaṃ
jananamaraṇaduḥkhachChēdadakṣaṃ namāmi ॥ 2 ॥
chitraṃ vaṭatarōrmūlē vṛddhāḥ śiṣyā gururyuvā ।
gurōstu maunaṃ vyākhyānaṃ śiṣyāstuchChinnasaṃśayāḥ ॥ 3 ॥
nidhayē sarvavidyānāṃ bhiṣajē bhavarōgiṇām ।
guravē sarvalōkānāṃ dakṣiṇāmūrtayē namaḥ ॥ 4 ॥
ōṃ namaḥ praṇavārthāya śuddhajñānaikamūrtayē ।
nirmalāya praśāntāya dakṣiṇāmūrtayē namaḥ ॥ 5 ॥
chidghanāya mahēśāya vaṭamūlanivāsinē ।
sachchidānandarūpāya dakṣiṇāmūrtayē namaḥ ॥ 6 ॥
īśvarō gururātmēti mūrtibhēdavibhāginē ।
vyōmavadvyāptadēhāya dakṣiṇāmūrtayē namaḥ ॥ 7 ॥
Stōtram
viśvaṃ darpaṇa-dṛśyamāna-nagarī tulyaṃ nijāntargataṃ
paśyannātmani māyayā bahirivōdbhūtaṃ yathā nidrayā ।
yassākṣātkurutē prabhōdhasamayē svātmānamē vādvayaṃ
tasmai śrīgurumūrtayē nama idaṃ śrī dakṣiṇāmūrtayē ॥ 1 ॥
bījasyāntari-vāṅkurō jagaditaṃ prāṅnirvikalpaṃ punaḥ
māyākalpita dēśakālakalanā vaichitryachitrīkṛtam ।
māyāvīva vijṛmbhayatyapi mahāyōgīva yaḥ svēchChayā
tasmai śrīgurumūrtayē nama idaṃ śrī dakṣiṇāmūrtayē ॥ 2 ॥
yasyaiva sphuraṇaṃ sadātmakamasatkalpārthakaṃ bhāsatē
sākṣāttatvamasīti vēdavachasā yō bōdhayatyāśritān ।
yassākṣātkaraṇādbhavēnna puranāvṛttirbhavāmbhōnidhau
tasmai śrīgurumūrtayē nama idaṃ śrī dakṣiṇāmūrtayē ॥ 3 ॥
nānāchChidra ghaṭōdara sthita mahādīpa prabhābhāsvaraṃ
jñānaṃ yasya tu chakṣurādikaraṇa dvārā bahiḥ spandatē ।
jānāmīti tamēva bhāntamanubhātyētatsamastaṃ jagat
tasmai śrī gurumūrtayē nama idaṃ śrī dakṣiṇāmūrtayē ॥ 4 ॥
dēhaṃ prāṇamapīndriyāṇyapi chalāṃ buddhiṃ cha śūnyaṃ viduḥ
strī bālāndha jaḍōpamāstvahamiti bhrāntābhṛśaṃ vādinaḥ ।
māyāśakti vilāsakalpita mahāvyāmōha saṃhāriṇē
tasmai śrī gurumūrtayē nama idaṃ śrī dakṣiṇāmūrtayē ॥ 5 ॥
rāhugrasta divākarēndu sadṛśō māyā samāchChādanāt
sanmātraḥ karaṇōpa saṃharaṇatō yō’bhūtsuṣuptaḥ pumān ।
prāgasvāpsamiti prabhōdasamayē yaḥ pratyabhijñāyatē
tasmai śrī gurumūrtayē nama idaṃ śrī dakṣiṇāmūrtayē ॥ 6 ॥
bālyādiṣvapi jāgradādiṣu tathā sarvāsvavasthāsvapi
vyāvṛttā svanu vartamāna mahamityantaḥ sphurantaṃ sadā ।
svātmānaṃ prakaṭīkarōti bhajatāṃ yō mudrayā bhadrayā
tasmai śrī gurumūrtayē nama idaṃ śrī dakṣiṇāmūrtayē ॥ 7 ॥
viśvaṃ paśyati kāryakāraṇatayā svasvāmisambandhataḥ
śiṣyachāryatayā tathaiva pitṛ putrādyātmanā bhēdataḥ ।
svapnē jāgrati vā ya ēṣa puruṣō māyā paribhrāmitaḥ
tasmai śrī gurumūrtayē nama idaṃ śrī dakṣiṇāmūrtayē ॥ 8 ॥
bhūrambhāṃsyanalō’nilōmbara maharnāthō himāṃśuḥ pumān
ityābhāti charācharātmakamidaṃ yasyaiva mūrtyaṣṭakam ।
nānyatkiñchana vidyatē vimṛśatāṃ yasmātparasmādvibhō
tasmai śrī gurumūrtayē nama idaṃ śrī dakṣiṇāmūrtayē ॥ 9 ॥
sarvātmatvamiti sphuṭīkṛtamidaṃ yasmādamuṣmin stavē
tēnāsva śravaṇāttadartha mananāddhyānāchcha saṅkīrtanāt ।
sarvātmatva mahāvibhūtisahitaṃ syādīśvaratvaṃ svataḥ
siddhyēttatpunaraṣṭadhā pariṇataṃ chaiśvarya-mavyāhatam ॥ 10 ॥
